Çocuk Göz Muayenesi

Çocuklarda göz muayenesi, doğumdan itibaren düzenli aralıklarla yapılması gereken bir sağlık kontrolüdür. İşte çocuklarda göz muayenesinin önerilen zamanlaması:

• Yenidoğan Dönemi: Yenidoğan bebeklerin gözleri doğumda incelenir. Gözlerin anatomik yapıları ve göz hareketleri değerlendirilir. Şaşılık veya diğer göz sorunları gibi belirtiler varsa, tedaviye erken başlanmalıdır. Göz kapakları ve gözyaşı yolları tıkanıklıkları değerlendirilir. Her iki göz bebeğinin rengine bakılır.
• İlk 6 Aylık Dönem: Çocuğunuz 6 aylık olduğunda ilk göz muayenesi yapılmalıdır. Bu muayenede, gözlerin sağlıklı gelişimini ve temel göz fonksiyonlarını değerlendirmek amaçlanır.
• 3-5 Yaş Arası (Ana okulu dönemi): Çocuğunuzun 3-5 yaş arasında tekrar göz muayenesi yapılması önemlidir. Bu yaşlarda çocuklar okula başlamaya hazırlanırken görme sorunları tespit edilip tedavi edilmelidir.
• İlkokul Dönemi: Çocuk okula başladığında ve ilkokul döneminde de göz muayenesi yapılmalıdır. Bu dönemde görme sorunları sıkça ortaya çıkabilir ve öğrenme performansını etkileyebilir.
• 12-13 Yaş Arası: Çocuğunuzun 12-13 yaşlarında bir kez daha göz muayenesi yaptırması önemlidir. Bu yaşlarda miyopi gibi bazı göz bozuklukları genellikle ortaya çıkar ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir.
• Düzenli Aralıklarla: Genel olarak, çocuğunuzun göz muayenesi yılda bir kez veya doktorunuzun önerdiği aralıklarda yapılmalıdır. Ancak, çocuğunuzda gözle ilgili herhangi bir sorun olduğunda veya şüpheleriniz varsa, hemen bir göz doktoruna danışmanız önemlidir.

Göz muayeneleri, çocuğunuzun göz sağlığını izlemek, görme bozukluklarını erken teşhis etmek ve uygun tedavi veya yönlendirme sağlamak için önemlidir. Bu nedenle, düzenli aralıklarla göz muayenesi yapılması çocuğunuzun göz sağlığını korumak açısından önemlidir.

• Konjenital Katarakt: Doğuştan gelen kataraktlar, bebeklerin göz merceklerinde opaklaşma veya bulanıklık oluşmasıdır. Bu durum, bebeklerin görme yeteneğini etkiler ve erken teşhis ve tedavi gerektirir. Doğuştan katarakt acil cerrahi gerektiren bir durumdur.
• Retinoblastoma: Yenidoğanlarda da görülebilen bir tümör olan retinoblastoma, retina hücrelerinde kontrolsüz büyüme sonucu oluşur. Göz bebeğinde parlak beyaz renk görülmesiyle karakterizedir.
• Kornea Distrofileri: Yenidoğanlarda doğuştan gelen kornea bozuklukları, korneanın yapısal anormallikleriyle ilişkilidir ve görme sorunlarına yol açabilir.
• Şaşılık: Yenidoğanlarda da şaşılık görülebilir. Gözler arasındaki koordinasyon bozukluğu sonucu bir göz diğerine göre farklı yönlere bakabilir.
• Göz Kapak Anomalileri: Doğuştan gelen göz kapağı anomalileri, yenidoğanların göz sağlığını etkileyebilir. Örneğin, kapakların kapanmaması veya tam olarak gelişmemesi gibi durumlar göz sağlığını etkileyebilir.
• Gözyaşı Kanalı Tıkanıklıkları: Yeni doğanlarda gözyaşı kanal tıkanıklıkları, gözlerin sulanmasına ve enfeksiyon riskinin artmasına neden olabilir. Gözlerde veya yalnızca bir gözde aşırı sulanma, çapaklanma, alt üst kapakta yapışma ve gözde kızarıklık vardır. Bebekte burun kökü şiştir. Bu şişliğe basıldığında iltihap çıkar.

Yenidoğanda gözyaşı yolları normalde tıkalıdır. Gözyaşı yollarının sonunda bulunan zar kendiliğinden açılır. Hemen açılmadıysa birkaç ay içinde büyük çoğunluğu kendiliğinden açılır.

Fizyolojik olarak açılmayan gözyaşı kanalları yenidoğanda gözyaşı kanal tıkanıklığına neden olur. İki yaşına kadar kese bölgesine masaj yapılır ve beklenir. Bu esnada çapaklanma için antibiyotikli göz damlaları kullanılır. İki yaşına kadar açılmayan gözyaşı kanalına sondalama (probing) işlemi yapılarak kanal açılır. Eğer ilk girişimden sonra kanal açılmadıysa 2 ay sonra tekrar denenir. Eğer tekrar açılmadıysa kanala silikon tüp yerleştirilir. Bunda da başarılı olunamıyorsa operasyon ile (DSR) kanal açılır.

Gözyaşı kanalı masajı nasıl yapılır?

Göz çapaklardan temizlenir. Antibiyotikli damla damlatılır. İşaret parmağıyla burun kökündeki şiş kese bölgesine bastırılır. Bu bastırma orta şiddette olmalıdır. Sonra işaret parmağı burun köküne doğru çekilir. Bu haraket 25 defa tekrar edilir ve günde 4 defa yapılır.

• Göz Tembelliği (Ambliyopi): Göz tembelliği, bir gözün diğerine göre daha zayıf görme yeteneği olduğu durumdur. Bu durum genellikle gözler arasındaki uyumsuzluktan kaynaklanır ve erken yaşlarda tedavi edilmezse kalıcı görme kaybına yol açabilir.
• Astigmatizma: Astigmatizma, göz yüzeyinin düzensiz bir şekilde kavisli olması nedeniyle görülen bir göz bozukluğudur. Bu durumda, ışık göz üzerine eşit şekilde dağılmaz ve net görüntü oluşturulamaz. Göz muayenesi ile astigmatizma teşhisi konabilir, gözlük veya lenslerle düzeltilir.
• Miyopi (Uzak Görme Bozukluğu): Miyopi, uzaktaki nesneleri net görmekte zorlanma durumudur. Göz muayenesi ile miyopi tespit edilir, uygun numaralı gözlük veya lenslerle düzeltilir.
• Hipermetropi (Yakın Görme Bozukluğu): Hipermetropi, yakındaki nesneleri net görmekte zorlanma durumudur. Bu durum çocuklarda sıkça görülür ve gözlük veya lenslerle düzeltilir.
• Şaşılık: Bazı çocuklarda göz kaslarının dengesizliği veya zayıflığı görülebilir. Bu durum göz kayması (şaşılık) veya farklı odaklanma sorunlarına yol açabilir.
• Göz Enfeksiyonları: Çocukluk döneminde göz enfeksiyonları da sık görülebilir. Özellikle bakteriyel veya viral enfeksiyonlar, gözlerde kızarıklık, sulanma ve iltihaplanmaya neden olabilir.
• Göz Alerjileri (Bahar Alerjisi): Çocuklarda göz alerjisi genellikle bahar aylarında polenlere karşı duyarlılığa bağlıdır. Her yıl belli zaman aralıklarında görülür. Erişkinlikte çoğunlukla bu alerji görülmemektedir veya çok hafif geçirilmektedir. Tedavide antihistaminik, antialerjik ve kortizonlu göz damlaları kullanılmaktadır. Gözlerde şiddetli kaşıntı, sulanma, kızarıklık ve mukus benzeri akıntılar olabilmektedir. Bulguların şiddetine göre tedavinin dozu ve ilaç seçimi ayarlanmaktadır.

Bazı çocuklarda evcil hayvan tüyleri, mantar sporları, ev tozları da göz alerjisine neden olabilmektedir. Tedavide benzer göz damlaları kullanılmaktadır.

Bu durumlar çocukluk döneminde sıkça karşılaşılan göz problemlerindendir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile çoğu durum yönetilebilir ve görme sağlığı korunabilir.

GÖZ TEMBELLİĞİ (AMBLİYOPİ):

1. Göz Tembelliği Nedir?
2. Göz Tembelliğinin Sebepleri Nelerdir?
3. Göz Tembelliğinin Belirtileri Nelerdir?
4. Göz Tembelliğinin Tedavisi Nasıldır?

1-GÖZ TEMBELLİĞİ NEDİR?

Gözde, göz sinirinde ve beyinde bir anormallik olmadığı halde gözün az görmesi durumudur. Tek gözde veya her iki gözde olabilir.

Beyinde bulunan görme merkezi beş yaşına kadar gelişme gösterir. Bunun için gözlerden beyne muntazam görüntü giderek beyindeki görme merkezini geliştirmelidir. Aksi takdirde beyindeki görme merkezi gelişemez ve görme tembelliği oluşur.

2-GÖZ TEMBELLİĞİNİN SEBEPLERİ NELERDİR?

1. Refraktif (hipermetrop, miyop, astigmat) Ambliyopi: Bu türde gözler arasındaki refraksiyon farkı nedeniyle gelişir. Yani bir gözün uzağı ya da yakını net görmesindeki farklılık nedeniyle diğer göz daha az kullanılır ve tembelleşir.
2. Deprivasyon Ambliyopisi: Bu durumda, bir gözün normal gelişimi için gerekli uyaranlar yetersizdir. Örneğin katarakt, korneada opasiteler, göz bebeğini örten üst kapak düşüklükleri gibi bir engel gözün normal şekilde görmesini engeller ve gözü tembelleştirir.
3. Şaşılık (Strabismus) Ambliyopisi: Strabismus veya göz kayması denilen durumda, gözlerden biri diğerine göre farklı bir yöne bakar. Bu durumda, beyin iki gözden gelen farklı görüntüleri birleştiremez ve daha güçlü olan göz tercih edilirken diğer göz tembelleşir.

3-GÖZ TEMBELLİĞİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Görme tembelliği veya ambliyopinin belirtileri genellikle çocukluk döneminde fark edilir. Bu belirtiler şunları içerebilir:

• Tek Gözle Odaklanma: Çocuk, genellikle bir gözünü kullanmaya, diğer gözünü ise ihmal etmeye başlar. Özellikle gözlerden biri diğerine göre daha zayıf olduğunda, daha güçlü göz tercih edilir.
• Göz Kayması: Strabismus denilen göz kayması durumu, ambliyopinin belirtilerinden biri olabilir. Bir göz normal pozisyonunda bakarken diğer göz farklı bir yöne kayabilir.
• Tek Gözle Derinlik Algısı Problemi: Görme tembelliği olan çocuklar, derinlik algısı konusunda sorunlar yaşayabilirler. Örneğin, uzaklık tahmini veya topu yakalamak gibi aktivitelerde zorluk çekebilirler.
• Bulanık Görme: Ambliyopi olan göz genellikle net göremez veya görüntü bulanık olabilir. Bu, çocuğun okul performansını etkileyebilir ve okuma, yazma gibi aktivitelerde zorluk yaşamasına neden olabilir.
• Göz Ağrısı veya Yorgunluk: Göz tembelliği olan çocuklar, zayıf gözlerini kullanmaya çalışırken ağrı veya yorgunluk hissedebilirler.
• Göz Kapaklarını Sıkma: Bazı durumlarda, göz tembelliği olan çocuklar göz kapaklarını sıkarak veya sürekli gözlerini ovuşturarak rahatsızlık belirtebilirler.
• Başın Eğik Pozisyonda Tutulması: Göz kası fonksiyon bozukluğunda görülür.

4-GÖZ TEMBELLİĞİNİN TEDAVİSİ NASILDIR?

Göz tembelliği belli bir yaşa kadar teşhis edilip tedavi edilmelidir. Şaşılığa bağlı görme tembelliğinde hassas dönem 7-8 yaşa, göz bozukluğuna (miyop, hipermetrop, astigmat) bağlı görme tembelliğinde 11-12 yaşına kadardır. Yani bu yaşlardan sonra görme tembelliği, tedavi edilememektedir.

Bu sebeple çocuklar ilk 6 ayda, 1 yaşında, 3-5 yaşlarında ve ilkokula başlarken mutlaka göz muayenesi olmalıdırlar.

Kapama Tedavisi ile sağlıklı göz kapatılarak tembel göz çalıştırılır. Tam zamanlı veya yarı zamanlı kapama hastanın yaşına ve ambliyopinin derecesine bağlıdır. Hasta ne kadar gençse iyileşme de o kadar hızlı olur. Kapamanın başlangıcında görme keskinliği ne kadar iyiyse, gereken süre de o kadar kısadır. Eğer 6 aylık kapamadan sonra herhangi bir iyileşme olmamışsa, daha fazla tedavinin verimli olması olası değildir.

Bazen çocukların gözü kapatılamamaktadır. Çocuklar kapamaya uyum sağlayamamaktadır. Bu durumda sağlıklı göze görmeyi bulanıklaştıran damla (atropin) damlatılarak tembel göz görmeye zorlanarak çalıştırılır.

Kapama tedavisi yapılırken sağlıklı gözde tembelliğe neden olmamak gerekir. Bunun için sık aralıklarla her iki gözün görmesine bakılmalıdır.

Şaşılık iki gözün aynı noktaya bakamama durumudur. Bazen bir göz içe, dışa veya yukarıya doğru kaymış olabilir. Bazen göz kayması olan çocuk başını yan tutuyor olabilir. Bariz şaşılıklar aile tarafından kolaylıkla anlaşılabildiği halde, çok belirgin olmayan şaşılıklar da sıkça görülür ve bunlar sıklıkla atlanabilir.  Aile şaşılığı fark edemediğinde tedavide gecikilir ve bu da görme tembelliğine neden olur. Bu yüzden çocuğun doğumdan itibaren düzenli göz muayenesine götürülmesi çok önemlidir.

Çocukluk çağındaki şaşılıklar gözlükle düzelebilen ve gözlük ile düzelmeyen diye iki gruba ayrılabilir. Gözlükle düzelen şaşılıklarda cerrahi tedaviye gerek yoktur. Altı ayda bir ve daha sonra yılda bir yapılan gözlük muayeneleri yeterlidir. Ancak şaşılık gözlük ile düzelmiyorsa acil olarak cerrahi tedaviye gerek vardır.